Over De Bubbelaars

Wij zijn champagneliefhebbers die regelmatig richting de streek reizen om champagnes te proeven, beoordelen en als we niet anders kunnen… ook te kopen.

Wij willen mensen in Nederland graag meenemen in ons enthousiasme over champagne. En dan niet alleen met oud & nieuw! Met dat doel zijn we recent gestart met deze site en de webshop. Wij zelf zijn sinds een paar jaar verknocht aan de champagnestreek en dit heerlijke bubbelende drankje.

Wij bieden vooral champagnes aan van de kleinere champagnehuizen en van de kleinere champagneboeren. Onbekend maakt wat ons betreft zeker niet onbemind. Probeert u het zelf!

Sfeerimpressies

Herfst 2023, Aube

Zomer, Côte de Blancs, Marne

12 vragen over Champagne

Nieuw bij de Bubbelaars!

Een 100% Pinot Blanc!

99,6 % van alle champagnes wordt gemaakt van Chardonnay, Pinot Noir en Pinot Meunier druiven. 

Pinot Blanc, Arbane, Petit Meslier en Fromenteau zijn dan ook met recht vergeten champagne druiven te noemen.

Uitgekozen op onze laatste tripje in de Aube waar het proeven en ook de prijzen een feestje waren!

Wil je een liefhebber van champagne verrassen? Zoek dan niet verder.

Belle Hélène

Deze champagne komt uit het zuidelijke deel van de champagne streek; Montgueux, vlak naast Troyes. Dit is gelijk ook het kleinste champagnegebied met zo’n 20 hectare, waarvan Hélène 4 hectare in haar bezit heeft.

De met gras begroeide ondergrond van kalk en vuursteen maken de heuvel van Montgueux de gezondste van de hele champagne streek. Niet voor niets wordt hier al vanaf de 12e eeuw wijn gemaakt.

Belle Hélène

Deze champagne komt uit het zuidelijke deel van de champagne streek; Montgueux, vlak naast Troyes. Dit is gelijk ook het kleinste champagnegebied met zo’n 20 hectare, waarvan Hélène 4 hectare in haar bezit heeft.

De met gras begroeide ondergrond van kalk en vuursteen maken de heuvel van Montgueux de gezondste van de hele champagne streek. Niet voor niets wordt hier al vanaf de 12e eeuw wijn gemaakt.

Hoe wordt champagne gemaakt?

1. De Oogst

Eind september / begin oktober worden de druiven voor champagne geoogst. Dit gebeurt verplicht handmatig (anders mag de naam champagne niet gehanteerd worden). 

De exacte oogstdatum wordt elk jaar opnieuw bepaald, afhankelijk van het suikergehalte in de druiven. Deze datum is verschillend per druivensoort en zelfs per gemeente.

Bij het oogsten worden de beschadigde druiven gelijk verwijderd. Met name bij de blauwe druifsoorten is dit van belang omdat anders het pigment uit de schil van deze druiven in de eerste persing terecht komt, waardoor de kleur van de champagne onbedoeld richting rosé gaat.

Om dezelfde reden is het belangrijk dat na het oogsten de druiven zo snel mogelijk naar de persen vervoerd worden. Daarnaast is het van belang dat de druiven niet te hoog opgestapeld worden, om te voorkomen dat de onderste druiven tijdens het transport al geperst worden.

2. Het Persen

Het persen van de druiven gebeurt in twee etappes: 

De eerste persing: dit is de eerste 2050 L sap die van 4000 kg druiven wordt verkregen door zacht te persen.  Het sap van de eerste persing wordt ook wel de ”Coeur de Champagne” genoemd en wordt apart gehouden.

De tweede persing: dit is het sap wat verkregen wordt na de eerste persing door de druk van de persen te verhogen. Het sap van de tweede persing heet ook wel de ”taille” en is gelimiteerd op 500 L sap per 4000 kg druiven.

Vroeger werd het persen onderverdeeld in drie stappen, maar sinds 1992 is de laatste persing (”deuxieme taille”) door de overheid afgeschaft.

Dit heeft te maken met het feit dat de most met elke persing wranger en donkerder wordt, doordat tannine en pigment uit de schil in het sap terecht komen bij steviger persen.

Duurdere champagnes zijn dan ook alleen gemaakt van de eerste persing. De taille wordt dan gebruikt voor goedkopere champagnes.

Het persen van 4000 kg druiven (marc) duurt ongeveer 4 uur.

Het sap wat van de persen komt, wordt onder de pers opgevangen in kuipen. In deze kuipen wordt ook continue een kleine hoeveelheid zwaveldioxide toegevoegd. Zo wordt voorkomen dat gist- en bacteriestammen zich kunnen ontwikkelen. Daarnaast voorkomt het dat smaakstoffen oxideren in de volgende stappen van het maken van champagne.

3. Débourbage

Tijdens de débourbage worden de vaste delen is het sap, zoals pitjes en kleine stukjes van de schil, afgescheiden. Daarnaast ontstaan tijdens deze stap vlokken door enzymen die al in het sap zitten of eventueel toegevoegd worden. Ook deze worden afgescheiden. Dit gaat als volgt:

Het sap uit de kuipen onder de pers wordt naar een grotere (bijna altijd) RVS tank geleid. Bij voorkeur alleen met behulp van de zwaartekracht, maar ook pompen worden ingezet.

In ongeveer 12 tot 24 uur bezinken alle vaste delen naar de bodem van deze tank, waarna het bezinksel als eerste wordt afgetapt. Dit ”verlies” is ongeveer 1 tot 4%. Het geklaarde heldere sap wordt vervolgens naar de gistingskuipen of vaten geleid, voor de volgende stap in het proces.

4. Gisting

In deze stap wordt het geklaarde druivensap (of most) omgezet in wijn van ongeveer 10,5% alcohol.

De van nature aanwezige gisten produceren met behulp van de suikers in het sap, alcohol en CO2. Daarnaast ontstaan overigens ook andere componenten die de champagne uiteindelijk smaak en aroma’s geven. 

De CO2 die ontstaat wordt niet omgezet in bubbels omdat deze vrij kan ontsnappen aan de bovenkant van het drukloze vat.

De alcoholische gisting duurt ongeveer 10 dagen, bij kamertemperatuur. Koel je terug naar ongeveer 8 graden celcius, wat sommige huizen doen, dan duurt het ongeveer een maand. 

Tijdens de eerste gisting worden zo goed als alle suikers die aanwezig zijn, omgezet in alcohol. Indien nodig, mag men extra suiker toevoegen om op een maximaal alcoholpercentage uit te komen van 11%. Dit noemt men ”chapitaliseren”.

Na de alcoholische gisting, kan de tweede stap een malolactische gisting zijn. Hierbij wordt het appelzuur uit de stille wijn omgezet in melkzuur, waardoor de wijn zachter en complexer wordt. Wil men juist graag de natuurlijke frisheid en levendigheid van de wijn bewaren dan kan deze stap overgeslagen worden. Omdat deze gisting van nature zal plaatsvinden, moet de wijn gekoeld worden om dit te voorkomen.

Het wel of niet toepassen van een malolactische gisting heeft een sterke invloed op de smaak van de champagne en is een belangrijke beslissing die door elk champagnehuis verschillend gemaakt wordt.

Na afloop van de gistingsstap(pen) wordt de stille wijn geklaard door filtratie, collage of centrifuge. Zo ontstaat een klare basiswijn die klaar is om al dan niet geassembleerd te worden.

5. Assemblage

Tijdens de assemblage worden verschillende basiswijnen gemengd. Dit is bij uitstek het moment dat de wijnmaker zichzelf kan onderscheiden.

De basis waarop gemengd wordt is het terroir (cru), de druivensoort en het jaar. Hiervoor heeft de wijnmaker verschillende basiswijnen nodig. Van elke basiswijn is duidelijk van welke druiven deze gemaakt is, van welk terroir deze druiven komen en in welk jaar de druiven geoogst zijn. 

Het doel van assembleren is het creëren van synergie; de combinatie van de verschillende basiswijnen moet beter zijn dan elke basiswijn afzonderlijk.

Terroir: Elk terroir heeft zijn eigen karakteristieken door de ligging, de ondergrond en de manier waarop de wijngaard onderhouden wordt. Al deze factoren zijn terug te vinden in de smaak. Door te assembleren op basis van cru kunnen deze unieke karakteristieken gecombineerd worden. 

Druivensoort: De druivensoorten die zijn toegestaan om champagne van te maken, hebben allemaal hun eigen eigenschappen. Zo staat chardonnay bekend om zijn frisheid en verfijndheid, pinot noir om zijn kracht en diepere aroma’s en pinot meunier om zijn soepelheid en fruitigheid.

Jaar: Zoals bij alle wijnen heb je ook bij champagne goede en minder goede wijnjaren. Om de kwaliteit van de champagnes constant te houden over de jaren heen wordt de basiswijn van het huidige jaar gemengd met basiswijnen van voorgaande jaren. Om dit spel te kunnen spelen, moet uiteraard van elk jaar een deel van de basiswijn bewaard worden. 

Bij de assemblage is het smaakgeheugen van de wijnmaker(s) van cruciaal belang, omdat de wijn op dat moment nog een aantal stappen zal doorlopen, die invloed hebben op de smaak. De vertaalslag van de smaak van de basiswijnen naar de smaak van het eindproduct (de champagne) moet de wijnmaker tijdens het assembleren al aanvoelen op basis van zijn bevindingen in voorgaande jaren.

6. Gisting en rijping op de fles

De stap waar de bubbels gevormd worden! Dit gebeurt verplicht in de fles die uiteindelijk ook verkocht wordt.

Voordat de al dan niet geassembleerde cuvée op de fles gaat, wordt eerst een mengsel van suiker, gist en hulpstoffen toegevoegd. Dit mengsel wordt ook wel ‘liqueur de tirage’ genoemd. De hoeveelheid die wordt toegevoegd, bepaalt de druk in de fles en ligt tussen de 20 – 24 g/L.

Vervolgens worden de flessen gevuld, goed afgesloten met een dop en horizontaal weggelegd (‘sur latte’ of te wel ‘op de latten’). In de fles worden de toegevoegde suikers, met behulp van de gist, omgezet in alcohol en CO2. Dit is vergelijkbaar met de eerste gisting, met als grote verschil dat de CO2 nu niet kan ontsnappen.

De gisting op de fles duurt ongeveer 14 tot soms wel 60 dagen bij een ideale temperatuur van 10 – 12 graden. Hierbij geldt hoe langzamer dit proces verloopt, hoe complexer de champagne en hoe fijner de bubbels worden. Om dit proces te vertragen kan gekozen worden om de flessen te koelen.

Na de gisting blijven de flessen nog ruim een jaar liggen om te rijpen. Tijdens de rijping gaan de gistcellen langzamerhand dood, vallen uit elkaar en lossen langzaam op in de champagne. De stoffen die hierbij vrijkomen reageren met de wijn en hebben daarmee invloed op de uiteindelijke smaak.

Voor de gisting en rijping staan wettelijk minimaal 15 maanden voorgeschreven voor non-vintages en 36 maanden voor vintages. In de praktijk liggen de flessen gemiddeld twee keer zo lang op de latten.

7. Remuage en Dégorgement

Na de rijping moet de champagne geklaard worden van overgebleven dode gistcellen. Dit gebeurt in twee stappen:

Remuage: Het bezinksel wordt langzamerhand in de hals van de fles verzameld. Dit doet men door de fles al draaiende van horizontale naar verticale positie te brengen met de hals naar beneden. Voordat de fles helemaal in verticale positie staat is de remueur ruim een maand bezig. Elke dag wordt de fles 45 of 90 graden gedraaid en wordt de hellingshoek minimaal aangepast. Tegenwoordig gebeurt dit meestal machinaal met behulp van een ‘gyro-pallet’ wat een stuk sneller gaat en minder arbeidsintensief is.

Dégrogement: Dit is het verwijderen van het bezinksel wat door remuage in de flessenhals is verzameld. Ook dit gebeurt inmiddels bijna overal machinaal. De hals van de fles met daarin het bezinksel wordt bevroren. Vervolgens wordt de fles geopend, waarbij het ijsblokje in de flessenhals uit de fles zal schieten door de druk in de fles. 

Vroeger (en ook nu nog wel eens) werd dit handmatig gedaan (‘a la volée’) door de fles snel van een ondersteboven positie naar rechtopstaande positie te draaien en in deze beweging op precies het juiste moment de dop eraf te tikken. 

8. Dosage

De laatste mogelijkheid voor de champagnemaker om de smaak van de champagne te beïnvloeden, is de dosering van een gekozen hoeveelheid doseringslikeur, de zogenaamde ‘liqueur d’ éxpédition’. Deze likeur bestaat uit een stille wijn met daarin een hoeveelheid opgeloste rietsuiker.

Omdat de grootte van de dosering nogal wat invloed heeft op de smaak (lees zoetheid) van de champagne, is het verplicht deze hoeveelheid te vermelden op het etiket. Hierbij wordt de volgende terminologie gehanteerd:

Extra Brut: maximaal 6 gram suiker per liter

Brut: maximaal 12 gram suiker per liter

Extra Dry: tussen 12 en 17 gram suiker per liter

Sec: tussen 17 en 32 gram suiker per liter

Demi-sec: tussen 32 en 50 gram suiker per liter

Doux: meer dan 50 gram suiker per liter

Verreweg de meest gekozen doseerhoeveelheid is die van de brut en de demi-sec. Opvallend is dat er in de champagnestreek meer en meer champagnes gedronken worden met lage tot zeer lage suikerdosering. Ook de zogenaamde ‘zero dosage’ komt voor. Hierbij wordt het verlies aan champagne tijdens het dégorgement, gecompenseerd met alleen een kleine hoeveelheid van de basiswijn waar de champagne van gemaakt is.

9. Bougage

En dan hoeft alleen de kurk er nog maar op! Ook daar is weer een prachtig woord voor; bouchage. De kurk wordt afgedekt met een zogenaamde plaque. Dit is het kleine plaatje op de kurk waar het logo van de wijnmaker op te zien is. De plaque kan wat verzamelwoede betreft het best worden omschreven als de postzegel in de champagnewereld.

Om ervoor te zorgen dat de kurk stevig op de fles blijft zitten, wordt om de kurk een korfje van ijzerdraad vastgedraaid (‘de muscelet’).

Vervolgens wordt de fles nog even stevig geschud zodat de likeur en de wijn goed gemengd zijn. Is de helderheid ok, dan wordt de fles nog een aantal maanden weggelegd in de kelders voordat de champagne gedronken kan worden. 

1. De Oogst

Eind september / begin oktober worden de druiven voor champagne geoogst. Dit gebeurt verplicht handmatig (anders mag de naam champagne niet gehanteerd worden). 

De exacte oogstdatum wordt elk jaar opnieuw bepaald, afhankelijk van het suikergehalte in de druiven. Deze datum is verschillend per druivensoort en zelfs per gemeente.

Bij het oogsten worden de beschadigde druiven gelijk verwijderd. Met name bij de blauwe druifsoorten is dit van belang omdat anders het pigment uit de schil van deze druiven in de eerste persing terecht komt, waardoor de kleur van de champagne onbedoeld richting rosé gaat.

Om dezelfde reden is het belangrijk dat na het oogsten de druiven zo snel mogelijk naar de persen vervoerd worden. Daarnaast is het van belang dat de druiven niet te hoog opgestapeld worden, om te voorkomen dat de onderste druiven tijdens het transport al geperst worden.

2. Het Persen

Het persen van de druiven gebeurt in twee etappes: 

De eerste persing: dit is de eerste 2050 L sap die van 4000 kg druiven wordt verkregen door zacht te persen.  Het sap van de eerste persing wordt ook wel de ”Coeur de Champagne” genoemd en wordt apart gehouden.

De tweede persing: dit is het sap wat verkregen wordt na de eerste persing door de druk van de persen te verhogen. Het sap van de tweede persing heet ook wel de ”taille” en is gelimiteerd op 500 L sap per 4000 kg druiven.

Vroeger werd het persen onderverdeeld in drie stappen, maar sinds 1992 is de laatste persing (”deuxieme taille”) door de overheid afgeschaft.

Dit heeft te maken met het feit dat de most met elke persing wranger en donkerder wordt, doordat tannine en pigment uit de schil in het sap terecht komen bij steviger persen.

Duurdere champagnes zijn dan ook alleen gemaakt van de eerste persing. De taille wordt dan gebruikt voor goedkopere champagnes.

Het persen van 4000 kg druiven (marc) duurt ongeveer 4 uur.

Het sap wat van de persen komt, wordt onder de pers opgevangen in kuipen. In deze kuipen wordt ook continue een kleine hoeveelheid zwaveldioxide toegevoegd. Zo wordt voorkomen dat gist- en bacteriestammen zich kunnen ontwikkelen. Daarnaast voorkomt het dat smaakstoffen oxideren in de volgende stappen van het maken van champagne.

3. Débourbage

Tijdens de débourbage worden de vaste delen is het sap, zoals pitjes en kleine stukjes van de schil, afgescheiden. Daarnaast ontstaan tijdens deze stap vlokken door enzymen die al in het sap zitten of eventueel toegevoegd worden. Ook deze worden afgescheiden. Dit gaat als volgt:

Het sap uit de kuipen onder de pers wordt naar een grotere (bijna altijd) RVS tank geleid. Bij voorkeur alleen met behulp van de zwaartekracht, maar ook pompen worden ingezet.

In ongeveer 12 tot 24 uur bezinken alle vaste delen naar de bodem van deze tank, waarna het bezinksel als eerste wordt afgetapt. Dit ”verlies” is ongeveer 1 tot 4%. Het geklaarde heldere sap wordt vervolgens naar de gistingskuipen of vaten geleid, voor de volgende stap in het proces.

4. Gisting

 In deze stap wordt het geklaarde druivensap (of most) omgezet in wijn van ongeveer 10,5% alcohol.

De van nature aanwezige gisten produceren met behulp van de suikers in het sap, alcohol en CO2. Daarnaast ontstaan overigens ook andere componenten die de champagne uiteindelijk smaak en aroma’s geven. 

De CO2 die ontstaat wordt niet omgezet in bubbels omdat deze vrij kan ontsnappen aan de bovenkant van het drukloze vat.

De alcoholische gisting duurt ongeveer 10 dagen, bij kamertemperatuur. Koel je terug naar ongeveer 8 graden celcius, wat sommige huizen doen, dan duurt het ongeveer een maand. 

Tijdens de eerste gisting worden zo goed als alle suikers die aanwezig zijn, omgezet in alcohol. Indien nodig, mag men extra suiker toevoegen om op een maximaal alcoholpercentage uit te komen van 11%. Dit noemt men ”chapitaliseren”.

Na de alcoholische gisting, kan de tweede stap een malolactische gisting zijn. Hierbij wordt het appelzuur uit de stille wijn omgezet in melkzuur, waardoor de wijn zachter en complexer wordt. Wil men juist graag de natuurlijke frisheid en levendigheid van de wijn bewaren dan kan deze stap overgeslagen worden. Omdat deze gisting van nature zal plaatsvinden, moet de wijn gekoeld worden om dit te voorkomen.

Het wel of niet toepassen van een malolactische gisting heeft een sterke invloed op de smaak van de champagne en is een belangrijke beslissing die door elk champagnehuis verschillend gemaakt wordt.

Na afloop van de gistingsstap(pen) wordt de stille wijn geklaard door filtratie, collage of centrifuge. Zo ontstaat een klare basiswijn die klaar is om al dan niet geassembleerd te worden.

5. Assemblage

 Tijdens de assemblage worden verschillende basiswijnen gemengd. Dit is bij uitstek het moment dat de wijnmaker zichzelf kan onderscheiden.

De basis waarop gemengd wordt is het terroir (cru), de druivensoort en het jaar. Hiervoor heeft de wijnmaker verschillende basiswijnen nodig. Van elke basiswijn is duidelijk van welke druiven deze gemaakt is, van welk terroir deze druiven komen en in welk jaar de druiven geoogst zijn. 

Het doel van assembleren is het creëren van synergie; de combinatie van de verschillende basiswijnen moet beter zijn dan elke basiswijn afzonderlijk.

Terroir: Elk terroir heeft zijn eigen karakteristieken door de ligging, de ondergrond en de manier waarop de wijngaard onderhouden wordt. Al deze factoren zijn terug te vinden in de smaak. Door te assembleren op basis van cru kunnen deze unieke karakteristieken gecombineerd worden. 

Druivensoort: De druivensoorten die zijn toegestaan om champagne van te maken, hebben allemaal hun eigen eigenschappen. Zo staat chardonnay bekend om zijn frisheid en verfijndheid, pinot noir om zijn kracht en diepere aroma’s en pinot meunier om zijn soepelheid en fruitigheid.

Jaar: Zoals bij alle wijnen heb je ook bij champagne goede en minder goede wijnjaren. Om de kwaliteit van de champagnes constant te houden over de jaren heen wordt de basiswijn van het huidige jaar gemengd met basiswijnen van voorgaande jaren. Om dit spel te kunnen spelen, moet uiteraard van elk jaar een deel van de basiswijn bewaard worden. 

Bij de assemblage is het smaakgeheugen van de wijnmaker(s) van cruciaal belang, omdat de wijn op dat moment nog een aantal stappen zal doorlopen, die invloed hebben op de smaak. De vertaalslag van de smaak van de basiswijnen naar de smaak van het eindproduct (de champagne) moet de wijnmaker tijdens het assembleren al aanvoelen op basis van zijn bevindingen in voorgaande jaren.

De stap waar de bubbels gevormd worden! Dit gebeurt verplicht in de fles die uiteindelijk ook verkocht wordt.

Voordat de al dan niet geassembleerde cuvée op de fles gaat, wordt eerst een mengsel van suiker, gist en hulpstoffen toegevoegd. Dit mengsel wordt ook wel ‘liqueur de tirage’ genoemd. De hoeveelheid die wordt toegevoegd, bepaalt de druk in de fles en ligt tussen de 20 – 24 g/L.

Vervolgens worden de flessen gevuld, goed afgesloten met een dop en horizontaal weggelegd (‘sur latte’ of te wel ‘op de latten’). In de fles worden de toegevoegde suikers, met behulp van de gist, omgezet in alcohol en CO2. Dit is vergelijkbaar met de eerste gisting, met als grote verschil dat de CO2 nu niet kan ontsnappen.

De gisting op de fles duurt ongeveer 14 tot soms wel 60 dagen bij een ideale temperatuur van 10 – 12 graden. Hierbij geldt hoe langzamer dit proces verloopt, hoe complexer de champagne en hoe fijner de bubbels worden. Om dit proces te vertragen kan gekozen worden om de flessen te koelen.

Na de gisting blijven de flessen nog ruim een jaar liggen om te rijpen. Tijdens de rijping gaan de gistcellen langzamerhand dood, vallen uit elkaar en lossen langzaam op in de champagne. De stoffen die hierbij vrijkomen reageren met de wijn en hebben daarmee invloed op de uiteindelijke smaak.

Voor de gisting en rijping staan wettelijk minimaal 15 maanden voorgeschreven voor non-vintages en 36 maanden voor vintages. In de praktijk liggen de flessen gemiddeld twee keer zo lang op de latten.

Na de rijping moet de champagne geklaard worden van overgebleven dode gistcellen. Dit gebeurt in twee stappen:

Remuage: Het bezinksel wordt langzamerhand in de hals van de fles verzameld. Dit doet men door de fles al draaiende van horizontale naar verticale positie te brengen met de hals naar beneden. Voordat de fles helemaal in verticale positie staat is de remueur ruim een maand bezig. Elke dag wordt de fles 45 of 90 graden gedraaid en wordt de hellingshoek minimaal aangepast. Tegenwoordig gebeurt dit meestal machinaal met behulp van een ‘gyro-pallet’ wat een stuk sneller gaat en minder arbeidsintensief is.

Dégrogement: Dit is het verwijderen van het bezinksel wat door remuage in de flessenhals is verzameld. Ook dit gebeurt inmiddels bijna overal machinaal. De hals van de fles met daarin het bezinksel wordt bevroren. Vervolgens wordt de fles geopend, waarbij het ijsblokje in de flessenhals uit de fles zal schieten door de druk in de fles. 

Vroeger (en ook nu nog wel eens) werd dit handmatig gedaan (‘a la volée’) door de fles snel van een ondersteboven positie naar rechtopstaande positie te draaien en in deze beweging op precies het juiste moment de dop eraf te tikken. 

De laatste mogelijkheid voor de champagnemaker om de smaak van de champagne te beïnvloeden, is de dosering van een gekozen hoeveelheid doseringslikeur, de zogenaamde ‘liqueur d’ éxpédition’. Deze likeur bestaat uit een stille wijn met daarin een hoeveelheid opgeloste rietsuiker.

Omdat de grootte van de dosering nogal wat invloed heeft op de smaak (lees zoetheid) van de champagne, is het verplicht deze hoeveelheid te vermelden op het etiket. Hierbij wordt de volgende terminologie gehanteerd:

Extra Brut: maximaal 6 gram suiker per liter

Brut: maximaal 12 gram suiker per liter

Extra Dry: tussen 12 en 17 gram suiker per liter

Sec: tussen 17 en 32 gram suiker per liter

Demi-sec: tussen 32 en 50 gram suiker per liter

Doux: meer dan 50 gram suiker per liter

Verreweg de meest gekozen doseerhoeveelheid is die van de brut en de demi-sec. Opvallend is dat er in de champagnestreek meer en meer champagnes gedronken worden met lage tot zeer lage suikerdosering. Ook de zogenaamde ‘zero dosage’ komt voor. Hierbij wordt het verlies aan champagne tijdens het dégorgement, gecompenseerd met alleen een kleine hoeveelheid van de basiswijn waar de champagne van gemaakt is.

En dan hoeft alleen de kurk er nog maar op! Ook daar is weer een prachtig woord voor; bouchage. De kurk wordt afgedekt met een zogenaamde plaque. Dit is het kleine plaatje op de kurk waar het logo van de wijnmaker op te zien is. De plaque kan wat verzamelwoede betreft het best worden omschreven als de postzegel in de champagnewereld.

Om ervoor te zorgen dat de kurk stevig op de fles blijft zitten, wordt om de kurk een korfje van ijzerdraad vastgedraaid (‘de muscelet’).

Vervolgens wordt de fles nog even stevig geschud zodat de likeur en de wijn goed gemengd zijn. Is de helderheid ok, dan wordt de fles nog een aantal maanden weggelegd in de kelders voordat de champagne gedronken kan worden.